Fasıl 20- İşletme ve Sanayi Politikası

Faslın Kapsamı

Avrupa Birliği (AB) sanayi politikası, yapısal değişime uyumu hızlandırarak, AB genelinde iş yaratma ve büyüme ile yerli ve yabancı yatırımlara elverişli bir ortamı teşvik ederek rekabet gücünü artıran sanayi stratejilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) faaliyet gösterdiği genel iş ortamını iyileştirmeyi hedeflemektedir. AB işletme ve sanayi politikası, rekabet edebilirliğin artırılabilmesi hedefine yönelik işletme politikası, sanayi politikası ve sektörlere yönelik tedbir ve politikalardan oluşmaktadır. Fasıl altındaki mevzuat, daha çok uyulması zorunlu olmayan alanlarda Komisyon bildirimleri, önerileri ve zirve kararları ile politika prensiplerinden meydana gelmektedir.

Politika prensipleri, yapısal uyumun sağlanması, işletmelere yönelik en iyi iş ortamının yaratılması, iç ve dış yatırımların artırılması, KOBİ’lerin geliştirilmesi ve Ar-Ge, girişimcilik ve yenilikçilik faaliyetlerinin desteklenmesini amaçlamaktadır. Bu boyutuyla işletme ve sanayi politikası, farklı alanlarda oluşturulan politika setlerini yatay olarak kesmektedir.  

İşletme ve sanayi politikasının uygulanması, ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde yeterli idari kapasite gerektirir.

Bu fasıl altındaki temel hedef, AB’nin sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu olarak işletmelerin kurulabileceği, yaşayabileceği ve girişimcilik ruhunun geliştirilebileceği iş ortamının oluşturulması ve bu işletmelerin rekabet gücünün artırılmasıdır.  

Fasıl kapsamındaki mevzuatın çoğuna uyum gerekmese de, üye devletlerin uyum sağlamak zorunda oldukları, 2011/7/AB Ticari İşlemlerde Geç Ödemeler ile Mücadele direktifi bu fasıl kapsamında yer almaktadır.

AB, işletmelere yönelik desteklerini finansal kurumlar ve kuruluşlar, mali işbirliği araçları ve Birlik Programları aracılığı ile kullandırmaktadır. 2014-2020 mali döneminde hayata geçirilen COSME (İşletmelerin ve KOBİ’lerin Rekabet Edebilirliği) Programı ve Ufuk 2020 AB genelinde işletme ve KOBİ’lerin desteklendiği en önemli araçlardır. Bu programları yeni Çok Yıllı Mali Çerçeve 2021-2027'de Tek Pazar , InvestEU  ve Horizon Europe  izleyecektir.

AB'nin son dönemde sanayi politikasına yön veren kaynak, “Akıllı, Yenilikçi ve Sürdürülebilir Sanayiye Yatırım: AB için Yeni bir Sanayi Politikası Stratejisi”  olmuştur. Avrupa Komisyonu, Avrupa sanayisinin iklim-nötr ve dijital liderlik dönüşümünü amaçlayan yeni Sanayi Stratejisini 10 Mart 2020 tarihinde kamuoyu ile paylaşmıştır. Strateji, jeopolitik değişikliklerin yaşandığı ve küresel rekabetin arttığı bir dönemde Avrupa'nın rekabet gücünü ve stratejik bağımsızlığını artırmayı amaçlamaktadır.

AB’nin Yeni Sanayi Stratejisi, büyük ve küçük ölçekli şirketler, yenilikçi start-up’lar, araştırma merkezleri, hizmet sağlayıcılar, tedarikçiler ve sosyal ortaklar dahil olmak üzere Avrupa sanayisinin tüm aktörlerini desteklemek için bir dizi eylem ortaya koymaktadır.

Yeni Sanayi Stratejisi Avrupa sanayisinin lider pozisyonunu güçlendirmek için, üç temel önceliğe odaklanmaktadır:

1- Avrupa sanayisinin küresel rekabet gücünü muhafaza etmek ve hem Avrupa’da hem de küresel düzeyde eşit rekabet şartlarını tesis etmek,

2- 2050 yılına kadar Avrupa ekonomisini iklim-nötr hale getirmek,

3- Avrupa'nın dijital geleceğini şekillendirmek.

Avrupa Sanayi Politikası Paketi kapsamında Avrupa için yeni bir Sanayi Stratejisinin yanı sıra yeni bir KOBİ Stratejisini  de kamuoyu ile paylaşmıştır. AB’nin Yeni KOBİ Stratejisi, KOBİ’lerin yeni sanayi stratejisinde hedeflenen ikiz dönüşüme öncülük etmesine ve bunun için doğru becerilere erişimine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. KOBİ’ler ekonomik ve teknolojik bağımsızlığın yanı sıra Avrupa'nın rekabet gücü ve refahı için büyük önem arz etmektedir.

Avrupa Komisyonu, yeni Sanayi Stratejisini 5 Mayıs 2021 tarihinde yayınladığı "2020 Yeni Sanayi Stratejisinin Güncellenmesi: Avrupa'nın Toparlanması için Daha Güçlü bir Tek Pazar Yaratmak"  başlıklı tebliğ ile güncellemiştir. Kovid-19 pandemisi ve beraberinde yaşanan gelişmeler, AB toplumları ve ekonomilerinin yanı sıra endüstrileri ve şirketleri üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. Aradan geçen bir yılda yaşananlar, küresel değer zincirlerinin karşılıklı bağımlılığını ve küresel olarak entegre bir Tek Pazarın değerini ortaya çıkarmıştır. Kovid-19 krizinin ilk hesaplamalara göre Avrupa ekonomisi ve sanayisi üzerindeki etkisi (2020 yılında % 6,3 küçülme) ve bu kriz sırasındaki deneyimler, Yeni Sanayi Stratejisindeki ilkelerin, önceliklerin ve eylemlerin hala geçerli olduğunu kanıtlamaktadır.

Faslın Müzakere Sürecinde Geldiği Aşama

İşletme ve Sanayi Politikası Faslının tarama toplantıları 2006 yılı baharında yapılmış, fasla ilişkin nihai tarama sonu raporu Türk tarafına 18 Eylül 2006 tarihinde iletilmiştir. Türk ve AB tarafları müzakere pozisyon belgelerini sırasıyla 5 Şubat 2007 ve 28 Şubat 2007 tarihlerinde hazırlamışlardır. Faslın müzakerelere açılmasına ilişkin karar, 29 Mart 2007 tarihinde hükümetler arası konferans ile açıklanmıştır.

Faslın açılış kriteri bulunmamaktadır.

Kapanış Kriteri

Faslın bir teknik adet kapanış kriteri vardır:

Türkiye, Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin güçlendirilmesini amaçlayan kapsamlı ve güncel bir sanayi politikası stratejisi sunmalıdır.

Söz konusu Sanayi Stratejisi, (mülga) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın koordinasyonunda ilgili tüm kurum ve kuruluşlar ile birlikte hazırlanmış ve Yüksek Planlama Kurulu tarafından 7 Aralık 2010 tarihinde onaylamıştır. Strateji, 27 Ocak 2011 tarih ve 27828 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Avrupa Komisyonu tarafından 14 Nisan 2011 tarihli mektup ile faslın teknik kapanış kriterinin karşılandığı ancak nihai kararın AB Konseyi tarafından verileceği bildirilmiştir. Türkiye Sanayi Stratejisi sonrasında 2015-2018 ve 2019-2023 dönemleri için yenilenmiştir.

Türkiye 20. Fasılda AB uyum çalışmaları kapsamında, mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin tanımına ilişkin 2003/361/EC sayılı Tavsiye Kararını iç hukuka aktarmak için 2005 yılında “KOBİ'lerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırmaları Hakkında Yönetmelik”i çıkarmıştır. Yönetmelik 4 Kasım 2012 tarihinde değiştirilmiş ve işletmelerin KOBİ sayılabilmesi için bir yerine iki kriter (yıllık ciro veya yıllık bilanço) yerine getirilerek AB müktesebatına tam uyum sağlanmıştır.

KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı (2015-2018) 5 Eylül 2015 tarih ve 29466 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. 2018 sonrası dönemde ilgili tedbirlere KOSGEB Stratejik Planında yer verilmeye başlanmıştır.

Türkiye Girişimcilik Stratejisi ve Eylem Planı (2015-2018), AB'nin Girişimcilik 2020 Eylem Planı kapsamında hazırlanmış olup 1 Haziran 2015 tarih ve 29403 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili paydaşlarla işbirliği içinde çeşitli sektörlere yönelik sektör stratejileri ve eylem planları hazırlanmıştır.

İş ortamının iyileştirilmesi fasıl kapsamında önemli bir yer tutmaktadır. Bu alanda işletmelerin rekabet gücünü artırmak amacıyla, İş Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 2006 yılından bu yana faaliyet göstermektedir.

Türkiye, 2010 yılında iş ortamının ve KOBİ'lerin iyileştirilmesi için Batı Balkan ülkeleriyle “Katılım Öncesi Bölgede Küçük İşletmeler Yasasının (SBA) Uygulanması ve Takibi” projesine katılmıştır. KOSGEB proje kapsamında Türkiye’nin ulusal koordinatörü olarak belirlenmiştir. 2012, 2016, 2019 ve 2022 yıllarında sırasıyla dört değerlendirme raporu yayınlanmıştır. 2011 yılında yayımlanan Avrupa Küçük İşletmeler Yasası İlkelerinin Uygulanmasına İlişkin Başbakanlık Genelgesi ile kamu kurum ve kuruluşları, her türlü politika, strateji, eylem planı ve politikalarını oluşturur ve uygularken SBA ilkelerini dikkate alacaklarını taahhüt etmişlerdir.

İlgili Alt Komite

3 No’lu Ticaret, Sanayi ve Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) Ürünleri Alt Komitesi

Faydalı Linkler

Avrupa Komisyonu Ortak Pazar, Sanayi, Girişimcilik ve KOBİ’ler Genel Müdürlüğü için:

http://ec.europa.eu/growth/

COSME Programı hakkında bilgi almak için:

https://ec.europa.eu/growth/smes/cosme

http://cosme.kosgeb.gov.tr/

20. Fasıl Tarama Sonu Raporu için:

https://www.ab.gov.tr/files/tarama/tarama_files/20/screening_report_20_tr_internet_en.pdf

Tarama Toplantıları

Tanıtıcı Tarama Toplantısı Sunuşları (27-28 Mart 2006) 
Ayrıntılı Tarama Toplantısı Sunuşları (4-5 Mayıs 2006) 
Tarama Toplantılarında Avrupa Komisyonunun Sorularına Verilen Cevaplar 
Tarama Raporu