İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi, “Tek Pazar”ın dört temel serbestisinden (malların, kişilerin, hizmetlerin, sermayenin serbest dolaşımı) birini oluşturmakta olup, genel olarak sınai nitelikteki faaliyetleri, ticari nitelikteki faaliyetleri, el sanatları faaliyetlerini ve serbest meslek faaliyetlerini kapsamaktadır. Fasıl temel olarak üç ana bölümden oluşmaktadır:

1) İş kurma hakkı ve hizmet sunumu kapsamında çerçeve düzenleme

İş kurma hakkı ile hizmet sunumu serbestisi birbiriyle yakından ilişkilidir. İş kurma hakkı, bir ekonomik faaliyetin diğer bir üye ülkede devamlı olarak ve yerleşilerek yapılması halinde söz konusudur. Kişilere ve şirketlere, hizmet verdikleri ülkenin mevzuatına tabi olmak koşuluyla, herhangi bir üye ülkede iş kurma, şube, bayi açma hakkının verilmesi iş kurma hakkına ilişkindir. Hizmet sunumu serbestisi ise bir başka üye ülkede yerleşik olmadan geçici olarak hizmet sunulmasına ilişkindir.

2) Mesleki yeterliliklerin tanınmasına yönelik düzenlemeler

İş kurma hakkı ve hizmet sunumu serbestisi bakımından mesleki yeterlilikler ve bunların üye ülkeler arasında karşılıklı tanınması büyük önem taşımaktadır. Avrupa Birliği düzenlemeleri meslek gruplarını ikiye ayırmakta ve bu iki gruba iki ayrı sistem uygulamaktadır.

İlk grup meslekler asgari eğitim şartları, müfredatı, ders süreleri gibi hususların açıkça düzenlendiği ve tüm üye ülkelerde yeknesak uygulamanın zorunlu olduğu mesleklerdir. Bunlar; doktorluk, hemşirelik, ebelik, eczacılık, diş hekimliği, veterinerlik ve mimarlık meslekleridir. Avrupa Birliği düzeyinde eğitimine standardizasyon getirilen bu mesleklerde mesleki yeterliliğin “otomatik tanınması” sistemi uygulanmaktadır.

İkinci grup meslekler, AB’de mesleğin icrası için gerekli olan asgari eğitim şartlarına dair herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı tüm meslek gruplarıdır. Üye ülkeler bu mesleklere dair kendi iç düzenlemelerini yapıp yapmamakta ve eğer yapacaksa o mesleğin icrası için asgari şartların belirlenmesi hususunda serbest bırakılmışlardır. Söz konusu mesleklerde otomatik tanıma sistemi bulunmayıp, eğitim aldığı üye ülke dışındaki bir üye ülkede hizmet sunmak isteyen AB vatandaşının mesleki yeterliliği ilgili ülke otoritesi tarafından değerlendirmeye tabi tutularak tanınabilmektedir.

Fasıl müktesebatı uyarınca uyum sağlanması gereken bir diğer husus ise Tek Temas Noktası (TTN) ve Ulusal Destek Merkezi (UDM) gibi yapıların kurulmasıdır. Bu yapılar başka bir üye devlette hizmet sunmak, iş kurmak ve bu kapsamda mesleki yeterliliklerini tanıtmak isteyen AB vatandaşlarının tek bir merkezden bilgi alıp başvuru yapabilmelerine (elektronik olarak)  imkan sağlamaktadır. Üye devletlerin kendi vatandaşları da bu yapılardan faydalanabilmektedir.

3) Posta hizmetleri düzenlemeleri

Fasıl kapsamındaki diğer bir alan da posta hizmetleri olup, ilgili AB mevzuatı evrensel hizmet yükümlüsü kavramı, posta tekelinin kaldırılması, evrensel hizmetin finansmanı ve posta hizmetlerinin düzenlenmesi ile denetlenmesinden sorumlu bir otorite tesis edilmesine ilişkindir.

3 No’lu müzakere başlığı olan İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi Faslında Tanıtıcı Tarama Toplantısı 21-22 Kasım 2005 tarihlerinde, Ayrıntılı Tarama Toplantısı ise 19-20 Aralık 2005 tarihlerinde Brüksel’de gerçekleştirilmiştir. Avrupa Komisyonu’nca Tarama Sonu Raporu 17 Nisan 2007 tarihinde tamamlanmıştır. 31 Ekim 2007 tarihli Avrupa Birliği Dönem Başkanlığı mektubuyla bu fasla dair bir adet teknik açılış kriteri getirilmiştir.

Açılış Kriteri

İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi Faslı Ek Protokol'ün tam olarak uygulanması şartına bağlı olarak Konsey Kararı çerçevesinde askıya alınan 8 fasıldan biridir. Ek Protokol’e ilişkin kriter dışında 1 adet teknik açılış kriteri bulunmaktadır. Bu fasıl kapsamına giren AB müktesebatına uyum sağlanması amacıyla, kurumsal kapasite ve mevzuat uyumu bakımından gerekli tüm adımlara ilişkin bir takvimi de içeren detaylı bir strateji hazırlanmalıdır.

Fasla İlişkin Tanıtıcı Sunum

Fasıl Kapsamında Yapılan Çalışmalar

Açılış kriterinin karşılanmasına yönelik çalışmaların sağlıklı bir zeminde yürütülmesi amacıyla, Bakanlığımız tarafından ilgili tüm tarafların talep ve ihtiyaçlarını dikkate alan kapsamlı bir teknik yardım projesi hazırlanmıştır. Fasıl kapsamında yürütülen çalışmalara katkı sağlanması amacıyla, AB’nin SEI kaynağından finanse edilen proje Eylül 2014 – Eylül 2016 tarihleri arasında uygulanmıştır. Başkanlığımızın (Mülga AB Bakanlığı)  yararlanıcısı olduğu Proje aracılığıyla Fasıl kapsamındaki mevcut yasal çerçeve gözden geçirilmiş, eylem planları ve mevzuat taslakları hazırlanmıştır. (http://hizmetlerprojesi.com/)

Avrupa Komisyonu Bünyesinde İlgili Birim

İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi, İç Pazar, Sanayi, Girişimcilik ve KOBİler Genel Müdürlüğünün (DG Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs) sorumluluk alanında yer almaktadır.  

İlgili birime ilişkin  ayrıntılı bilgi için:

https://ec.europa.eu/info/departments/internal-market-industry-entrepreneurship-and-smes_en

Tarama Toplantıları

Tanıtıcı Tarama Toplantısı Sunuşları (21-22 Kasım 2005)
Ayrıntılı Tarama Toplantısı Sunuşları (19-20 Aralık 2005)

Tarama Raporu