Enerji Verimliliği Direktifi kabul edildi: “Enerji verimliliği öncelikli” temel ilkesine hukuki bir dayanak getirildi. 2030 yılına kadar 2020’ye göre nihai enerji tüketiminde %11,7'lik bir azaltım hedefi belirlendi.

24 Temmuz 2023 tarihinde resmi olarak kabul edilen Enerji Verimliliği Direktifi, AB'nin enerji verimliliğine verdiği büyük önemi yansıtmaktadır. Mezkur Direktif, AB enerji politikasının temel bir ilkesi olarak “enerji verimliliği öncelikli (energy efficiency first)” ilkesini belirleyerek, enerji politikalarının ve yatırım kararlarının uygulanmasında hayati rolü olduğunu vurgulamaktadır.

Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçası olan Direktif, 2021 yılı Temmuz ayında Avrupa Komisyonu tarafından önerilen Enerji Verimliliği Direktifinin yeniden düzenlenmiş hali (recast) olarak kabul edilmiştir.

Mezkur Direktif, 2030 yılına kadar 2020 referans yılına göre nihai enerji tüketiminde %11,7'lik bir azaltım hedefi belirlerken, enerji verimliliği uygulamalarını hızlandırmaya yardımcı olacak bir dizi önlem getirmiştir.

En önemli değişiklik, “enerji verimliliği öncelikli” ilkesine hukuki bir dayanak verilmiş olmasıdır. AB ülkeleri “enerji verimliliğini” politika yapma, planlama ve önemli yatırımlarda öncelikli olarak ele almakla yasal olarak yükümlüdür.

Ayrıca, AB ülkeleri önümüzdeki yıllarda yıllık enerji tasarrufu yükümlülüklerini neredeyse ikiye katlamayı kabul etmiştir. Yeniden düzenlenen Direktife göre, AB ülkeleri, 2024'ten 2030'a kadar ortalama yıllık enerji tasarrufu oranını mevcut %0,8'den %1,49'a çıkarmak zorundadır. Bu çerçevede, binalar, endüstri ve ulaşım gibi kritik sektörlerde enerji tasarrufunu artırmayı hedeflemektedir.

Mevzuatta ilk defa enerji yoksulluğu tanımının da yer almasıyla, AB ülkeleri kırılgan müşteriler (vulnerable customer), düşük gelirli haneler ve sosyal konutlarda yaşayan bireyler için enerji verimliliği iyileştirmelerine öncelik vermekle yükümlüdür ve bahse konu husus enerji tasarrufu yükümlülüğü kapsamına dahil edilmiştir.

Yeniden düzenlenen Direktif, enerji verimliliği uygulamalarının geliştirilmesinde kamu sektörünün örnek rolünü daha da güçlendirmektedir. Önemli bir gelişme, kamu sektörü bütününde yıllık enerji tüketiminde %1,9 azaltım hedefinin getirilmesidir. Kamu kurumları için getirilen sahip oldukları binaların, yüzölçümüne göre %3’ünü her yıl yenileme şartı da yerel ve bölgesel kamu kurumlarına yönelik olarak genişletilmiştir.

Kamu sektörü aynı zamanda enerji hizmetleri pazarının gelişiminde de itici bir rol oynayacaktır. Kamu sektöründeki enerji verimliliği projelerinin uygulanmasında mümkün olduğunda Enerji Performans Sözleşmeleri öncelikli olacaktır. Kamu kurumları, ürünlerin, binaların ve hizmetlerin satın alınmasıyla ilgili kararlar alırken enerji verimliliği gereksinimlerini dikkate almaya devam edecek ve sistematik iyileştirmeleri teşvik edecektir.

Direktif ile AB'de faaliyet gösteren özel sektör kuruluşlarına da yükümlülükler getirilmiştir. Buna göre yıllık enerji tüketimleri 85 Terajoule (TJ) seviyesini aşan KOBİ’ler de dahil olmak üzere tüm işletmelerin enerji yönetim sistemi uygulaması zorunlu olacaktır. Enerji yönetimi sistemi uygulamayan ve yıllık enerji tüketimleri 10TJ’yi aşan tüm işletmeler ise enerji denetimine tabi tutulacaktır.

Direktif kapsamında dijitalleşmenin ve veri merkezlerinin önemi dikkate alınarak, veri merkezlerinin enerji performansının izlenebilmesine yönelik bir yükümlülük getirilmektedir. AB düzeyinde bir veri tabanıyla, önemli enerji tüketimine sahip veri merkezlerinin enerji performansı ve su ayak izi verilerinin toplanması ve yayınlanması sağlanacaktır.

Yeni mevzuat ayrıca büyük belediyelerde yerel ısıtma ve soğutma planlarını teşvik etmektedir. İlaveten, Direktife dahil edilen verimli bölgesel ısıtma ve soğutma tanımına dayanarak, minimum gereklilikler gelecek yıllarda tamamen karbonsuz bir bölgesel ısıtma ve soğutma tedarikine ulaşmak için kademeli olarak sıkılaştırılacaktır.

Geliştirilmiş hedeflere başarılı bir şekilde ulaşmak için işgücünün ilgili becerilerle donatılmasının önemine atıfla, Direktif kapsamında AB ülkeleri enerji verimliliği ile ilgili meslekler için sertifikasyon ve nitelik imkanlarının bulunmasını sağlamakla yükümlüdür.

Son olarak, özel sektör dahil olmak üzere yatırımların kolaylaştırılmasına yönelik enerji verimliliği finansman düzenlemeleri desteklenmektedir. Bu çerçevede, AB ülkeleri, yenilikçi finansman planlarını ve yeşil kredi ürünlerini teşvik etmekle görevlendirilmiştir.

Direktif, AB Resmi Gazetesinde yayımlandıktan 20 gün sonra yürürlüğe girecektir.

Detaylı Bilgi için:

Avrupa Komisyonu basın açıklaması:

https://energy.ec.europa.eu/news/european-green-deal-energy-efficiency-directive-adopted-helping-make-eu-fit-55-2023-07-25_en