- ANA SAYFAGiriş Noktanız
- BAŞKANLIKKurumsal Yapı
- BİR BAKIŞTA ABAB Yapısı ve İşleyişi
- AB İLE İLİŞKİLERTürkiye-Avrupa Birliği İlişkileri
- Türkiye-AB İlişkilerinin Tarihçesi
- Temel Belgeler
- Anlaşmalar
- Protokoller
- Katılım Ortaklığı Belgeleri
- Ulusal Programlar
- Avrupa Komisyonu Tarafından Hazırlanan Türkiye Raporları
- Genişleme Strateji Belgeleri
- AB'ye Katılım için Ulusal Eylem Planı (2016-2019)
- AB'ye Katılım İçin Ulusal Eylem Planı (2021-2023)
- Ortaklık Konseyi Kararları
- Türkiye-AB Zirvelerine İlişkin Belgeler
- Kurumsal Yapı
- Gümrük Birliği
- Türkiye- AB Yüksek Düzeyli Diyalog Toplantıları
- VERİKaynaklar
- MEDYAHaber / Duyuru
- İLETİŞİMBize Ulaşın
Fasıl 12: Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GIDA GÜVENLİĞİ, VETERİNERLİK VE BİTKİ SAĞLIĞI POLİTİKASI
Avrupa Birliği (AB)’nin gıda güvenliği politikası “tarladan sofraya/çiftlikten çatala” ilkesi temelinde yürütülmekte ve bu ilke doğrultusunda bütüncül bir yaklaşım benimsenerek üretim zincirinin her aşaması denetlenmektedir. Bu politika çerçevesinde birincil üretimden tüketiciye ulaşan son ürüne kadarki süreçte, hayvan ve bitki sağlığından yem güvenliğine, gıda katkı maddelerinden etiketlemeye, hijyen kriterlerinden muhafaza koşullarına kadar birçok alan farklı mevzuat ile düzenlenmektedir. Müktesebat altında önce çıkan düzenlemeler; AB Gıda Yasası olarak da bilinen (AT) 178/2002 sayılı Tüzük, Hayvan Sağlığı Yasası olarak bilinen (AB) 2016/429 sayılı Tüzük, Bitki Sağlığı Yasası olarak bilinen (AB) 2016/2031 sayılı Tüzük ve (AB) 2017/625 sayılı Resmi Kontroller Tüzüğüdür.
FASIL KAPSAMI:
Bu fasıl üç ana başlıktan oluşmaktadır;
- Gıda Güvenliği;
Gıda Güvenliği, tüketicinin korunması, bilgilendirilmesine yönelik hijyen ve sunum kuralları, gıda güvenliğinin teminine yönelik mekanizmalar ve denetimlere yönelik düzenlemeleri içermektedir. Ayrıca, gıdanın işlenmesi ve piyasaya sürülmesiyle ilgili, özellikle hayvansal gıdalar için daha sıkı olan hijyen kurallarını da içermektedir.
- Veterinerlik;
Tarım mevzuatının önemli bir bölümünü oluşturan veterinerlik mevzuatı esas itibarı ile canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerin topluluk içi ticareti, hastalık kontrol ve eradikasyonu, AB dışındaki ülkelerden gelecek ürünlere ilişkin teknik ve idari düzenlemeler ile hayvansal kökenli ürünlerin üretiminin kontrolüne ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Alt-başlık altında aynı zamanda, hayvan hastalıklarının bildirimi, hayvanların kimliklendirilmesi ve hareketlerinin takibine ilişkin gerekli idari yapılara ve mekanizmalara ilişkin kapsamlı düzenlemeler bulunmaktadır. Canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin ithalatı için ayrıntılı kuralları ortaya koyan mevzuat, ithalatın belirli ve bu konuda özel olarak teçhiz edilmiş sınır kontrol noktalarından yapılmasını gerekli kılmaktadır.
- Bitki Sağlığı;
Bitki ve bitkisel kökenli ürünlere zarar veren organizmaların kontrolü, dikim amaçlı bitkilerin ticaretinde bitki pasaportunun kullanılması, zirai mücadele ilaçlarının ruhsatlandırılması işlemleri, iç ve dış karantina tedbirleri, bitkisel kökenli ürünlerde zirai mücadele ilaçları kalıntıları, tohum ve fide kalitesi ve bu ürünlerin pazarlanmasına ilişkin kurallar yer almaktadır.
12 No'lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Faslı içeriği ve bu kapsamda yürütülen çalışmalar için:
12 No'lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası faslına ilişkin hazırlanan kitapçık için tıklayınız.
12 No'lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası faslına ilişkin hazırlanan broşür için tıklayınız.
1. no’lu Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi:
Türkiye - Avrupa Topluluğu Ortaklık Konseyi’nde alınan 11 Nisan 2000 tarihli ve 3/2000 sayılı Karar ile kurulan 8 adet Alt Komiteden biri 1 No’lu Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi’dir. Düzenli aralıklarla yapılan Alt Komite toplantılarında, Katılım Ortaklığı Belgesi ve Ulusal Program öncelikleri çerçevesinde, 11,12 ve 13 No’lu müzakere fasıllarında ulusal mevzuatın AB müktesebatı ile uyumlaştırılması çalışmaları, fasıllar için belirlenen açılış ve kapanış kriterlerinde kaydedilen gelişmeler ve önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetler kapsamlı olarak ele alınmaktadır. Avrupa Birliği Bakanlığı, alt-komiteler bünyesinde yürütülmekte olan tüm çalışmaların koordinasyonundan ve kurumlar arasındaki eşgüdümün sağlanmasından sorumludur.
Bugüne kadar 15 defa gerçekleştirilmiş olan 1 No.lu Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi toplantılarının sonuncusu 19-20-21 Ekim 2021 tarihlerinde çevrimiçi olarak düzenlenmiştir.
Alt-Komite kapsamında 12 No’lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Faslında “"Hayvan ve Bitki Sağlığı Kaynaklı Ticari Sorunlar Çalışma Grubu”, “Veteriner Sağlık Sertifikaları Çalışma Grubu” ve “Hayvan Sağlığı Çalışma Grubu” oluşturulmuştur. Bu çalışma grupları yılda iki defa düzenlenmekte olup, sonuncusu 29 Eylül 2021 tarihlerinde çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir.
FASIL KAPSAMINDA İLGİLİ KURULUŞLAR VE FAYDALI BAĞLANTILAR
Avrupa Birliği’nin gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı politikasına ilişkin bilgiler için:
Sağlık ve Gıda Güvenliği Genel Müdürlüğü (DG SANTE)
https://ec.europa.eu/info/departments/health-and-food-safety_en
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA)
Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE)
Ülkemizde sorumlu kuruluşlar ve faydalı bağlantılar:
Tarım ve Orman Bakanlığı- Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
https://www.tarimOrman.gov.tr/GKGM
Tarım ve Orman Bakanlığı- Hayvancılık Genel Müdürlüğü
https://www.tarimOrman.gov.tr/HAYGEM
Tarım ve Orman Bakanlığı- Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü
https://www.tarimOrman.gov.tr/BUGEM
FASLIN MÜZAKERE SÜRECİNDE GELİNEN AŞAMA:
Faslın tanıtıcı tarama toplantısı 9-10 ve 13-15 Mart 2006 tarihlerinde yapılmıştır. Ayrıntılı tarama toplantısı ise 24-28 Nisan 2006 tarihlerinde gerçekleştirmiştir. Tarama Sonu Raporu Konsey’de onaylanmış, 6 adet açılış kriteri 13 Temmuz 2007 tarihli Dönem Başkanlığı mektubu ile tarafımıza iletilmiştir. Açılış kriterlerinin karşılanması için gerekli çalışmaların tamamlanmasıyla, Müzakere Pozisyon Belgemiz, 25 Haziran 2010 tarihinde İspanya Dönem Başkanlığı’na iletilmiştir. Dokuzuncu Türkiye-AB Katılım Konferansı 30 Haziran 2010 tarihinde Bakanlar düzeyinde Brüksel’de yapılmış olup, söz konusu Konferansta fasıl müzakereye açılmıştır.
Açılış Kriterleri/Kapanış Kriterleri
Açılış Kriterleri
1. Türkiye’nin, AB müktesebatı ile uyumlu gıda, yem ve veterinerlik çerçeve mevzuatını benimsemesi ve başta kontrol kuruluşlarınınki olmak üzere sorumlulukları açık biçimde belirleyen hükümleri ortaya koyması.
2. Türkiye’nin Komisyon’a gıda güvenliği, hayvan ve bitki sağlığı politikası alanındaki, ilgili uluslararası standartlar ve Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) tavsiyeleri dahil olmak üzere, AB müktesebatının uyumlaştırılması, uygulanması ve yürütülmesine temel teşkil edecek detaylı bir strateji sunması. Bu strateji ilgili idari ve laboratuar kapasitesinin geliştirilmesine yönelik planlar ile bu konuda gerekli mali kaynağa ilişkin bir tahmini de içerecektir. Strateji aynı zamanda, hayvan sağlığı alanındaki riskleri ele alma konusunda müktesebata uygun biçimde AB ile işbirliğini temin etme kapasitesine sahip olma ihtiyacını da göz önüne almalıdır.
3. Türkiye’nin, koyun ve keçi türü hayvanların kimliklendirilmesi ve kaydına ilişkin yeterli bir sistemi uygulamaya başlaması ve sığır türü hayvanların kimliklendirilmesi ve hareketlerinin kontrolüne ilişkin sistemdeki zafiyetleri (işletmelerin kaydına, hayvanların ve hayvan hareketlerinin kaydedilmesine ilişkin) gidermeye yönelik yeterli tedbiri almış olduğunu kanıtlaması.
4. Türkiye’nin Komisyon’a, canlı hayvanların ülke içindeki hareketleri, hareketlerin kaydı ve kesimlerin kontrolü konusunda ayrıntılı bir değerlendirmeyi sunması.
5. Türkiye’nin Trakya bölgesinin, Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) tarafından, aşılama suretiyle şap hastalığından ari bölge olarak tanınması.
6. Türkiye’nin gıda işletmelerinin iyileştirilmesi konusunda geleceğe yönelik Ulusal Program açısından, bütün gıda işletmelerinin AB müktesebatındaki kategorileri esas alan bir sınıflandırmayı Komisyon’a sunması.
Kapanış Kriterleri
Fasıl ile ilgili müzakerelerin geçici olarak kapatılabilmesi için biri siyasi olmak üzere altısı teknik olmak üzere yedi teknik kapanış kriteri getirilmiştir:
1. Türkiye, Türkiye-AB Ortaklık Anlaşması Ek Protokolü’nden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirir (siyasi kriter),
2. Türkiye ilgili açılış kriterini karşılamak için verilen taahhütlerinin uygulanması dahil olmak üzere, AB müktesebatına uyumlu hayvan kimliklendirme ve kayıt sistemlerini uygular ve tam işler hale getirir.
3. Türkiye hayvansal yan ürün işletmeleri de dahil, hayvansal ürün işletmelerinin iyileştirilmesi için onaylanmış bir ulusal program sunar. Bu program, işletmelerin iyileştirilmesi sürecinin Türk makamları tarafından izlenmesi için somut bir planı içermelidir. Söz konusu ulusal program, süt sektörü ile ilgili olarak uygun olmayan çiğ sütün kullanımına ilişkin bir strateji de içermelidir. Türkiye bu ulusal programın uygulanmasında yeterli ilerlemeyi de göstermelidir. Dahası Türkiye, ulusal program kapsamında yer alan işletmelerin iyileştirilme sürecinin izlenmesi için yeterli beşeri ve mali kaynakları tahsis ettiğini gösterir.
4. Türkiye AB üye devletleri ile yeterli işbirliğini temin ederek hayvan hastalıklarının bildirimine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirir, AB’de ihbarı mecburi hayvan hastalıkları için surveylans ve kontrol önlemleri ile müktesebatta öngörüldüğü gibi başlıca epizootik hastalıklar için risk planlarını uygular, önceden oluşturulmuş detaylı bir eradikasyon planın uygulanması suretiyle şap hastalığına ilişkin AB müktesebatını tam olarak uygular.
5. Türkiye nakledilebilir süngerimsi ensefalopatilerin (TSE) kontrolüne yönelik olarak yem yasağı, spesifik risk materyallerinin kontrolü, TSE testlerini içeren etkili bir sistemi uyumlaştırır ve uygular.
6. Türkiye hayvan refahına ilişkin AB mevzuatını uyumlaştırır ve bu mevzuatın en geç katılım tarihi itibariyle etkin olarak uygulanabilmesi için sektörün yeterli bir süre öncesinde farkında ve hazır olduğunu temin eder.
7. Türkiye ilgili tüm resmi kontrollere yönelik AB’ye tamamıyla uyumlu bir sistemin uygulanması başta olmak üzere, özellikle fonksiyonel sınır kontrol noktaları ve bu sistemin finansmanını da içerecek şekilde, müktesebata uygun olarak ilgili idari yapıları kurmaya ve geliştirmeye devam eder; Türkiye idari kapasitesini ve alt yapısını daha da artırır; Türkiye katılıma kadar bu fasıl kapsamındaki tüm müktesebatı doğru şekilde yürütmeye ve uygulamaya ilişkin yeterli idari kapasitesi olduğunu gösterecektir.
FASIL KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR:
Fasıl 12 alanında AB uyumlu ikincil mevzuata yasal dayanak teşkil edecek 5996 sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” 13 Aralık 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun kapsamında, AB mevzuatıyla tamamıyla ve kısmen uyumlu yaklaşık 250 ikincil mevzuat yayımlanmış olup, müktesebat uyum çalışmaları devam etmektedir.
TÜRKİYE-AB MALİ İŞBİRLİĞİ KAPSAMINDA TAMAMLANAN PROJELER:
PROGRAMLAMA YILI |
PROJE İSMİ |
UYGULAYICI KURUM |
Projenin Durumu |
2002 |
Türkiye’nin AB Veterinerlik Müktesebatına Uyumu |
Tarım ve Orman Bakanlığı Bakanlığı |
Tamamlandı |
2002 |
Türkiye’nin AB Bitki Sağlığı Müktesebatına Uyumu |
Tarım ve Orman Bakanlığı Bakanlığı |
Tamamlandı |
2002 |
“Gıda Güvenliği ve Kontrol Sisteminin Yeniden Yapılandırılması ve Güçlendirilmesi” Projesinin Proje Fişi ve Teknik Şartnamelerinin Hazırlanmasına Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2002 |
Veterinerlik Bilgi Sistemi için IOT Değerlendirmesine Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2002 |
Bitki Sağlığı Sektörü için IOT Değerlendirmesine Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2002 |
Türkiye’nin AB Veterinerlik Müktesebatına Uyumu Konusunda Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2003 |
“Ulusal Gıda Referans Laboratuarının Kurulması” Projeisnin İhale Dosyalarının Hazırlanması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2004 |
“Gıda Güvenliği ve Kontrol Sisteminin Yeniden Yapılandırılması ve Güçlendirilmesi” projesi için Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2004 |
“Türkiye'de Kuduz Hastalığının Kontrolünün Güçlendirilmesi” Projesinin İhale Dosyalarının Hazırlanması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2005 |
“Türkiye'de Tohum sektörünün geliştirilmesi ve AB'ye Uyum” projesi için Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2005 |
Ulusal Gıda Referans Laboratuvarının Kurulması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2005 |
Türkiye'de Kuduz Hastalığının Kontrolünün Güçlendirilmesi |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2005 |
Sınır Kontrol Noktalarının Kurulması Projesi |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2006 |
AB Mevzuatına Göre Tarım-Gıda İşletmelerinin Sınıflandırılması için Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2006 |
Türkiye'de Şap Hastalığının Kontrol Altına Alınması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2006 |
Kuş Gribi Hazırlık ve Müdahale Projesi |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2006 |
Türkiye'de Tohum sektörünün geliştirilmesi ve AB'ye Uyum |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2007 |
Bitki Pasaport Sistemi ve Operatörlerin Kaydı |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2008 |
Koyun ve Keçilerin Küpelenmesi ve Aşılanması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2009 |
Bitki Sağlığı Sınır Kontrol Noktası Kurulumunun Geliştirilmesi için Teknik Değerlendirme Amacıyla Teknik Destek |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2010 |
Kuduz Hastalığına Karşı Ağızdan Aşılama |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2010 |
Türkiye'de Şap Hastalığının Kontrolü ve Eradikasyonu (II. Aşama) |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2010 |
Risk Değerlendirme Biriminin İhtiyaçlarının Karşılanması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2010 |
Hayvansal Yan Ürünlerle İlgili AB Mevzuatının Türkiye’de Uygulanmasına Yönelik Bir Strateji Geliştirilmesi |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2012 |
Koyun ve Keçi Türü Hayvanların Elektronik Kimliklendirilmesi |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2013 |
Gıda ve Yem İşletmelerinin Modernizasyonu, Resmi Kontroller, Zoonozlar ve Hayvansal Yan Ürün Yönetimi için Kapasite Oluşturulması |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Tamamlandı |
2014-2020 DÖNEMI KATILIM ÖNCESI YARDIM ARACI (IPA II) DÖNEMİNDE DEVAM EDEN PROJELER
PROGRAMLAMA YILI |
PROJE İSMİ |
UYGULAYICI KURUM |
TOPLAM BÜTÇE (AVRO) |
2015 |
LSD Hastalığının Önlenmesi ve Kontrol Edilmesi |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Devam Ediyor |
2015 |
Türkiye'de Kuduz Hastalığına Karşı Ağızdan Aşılama |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
Devam Ediyor |