Fasıl 13: Balıkçılık

Son Güncelleme: 03 Ekim 2022

AVRUPA BİRLİĞİ ORTAK BALIKÇILIK POLİTİKASI:

Balıkçılık sektörünün, balıkçılık faaliyetlerinin ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan sürdürülebilirliğinin gerçekleştirilmesi ve Avrupa Birliği (AB) tüketicilerine sağlıklı ve makul fiyatlarda gıda arzının sağlanmasını teminen, Birlik çapında belirlenen ortak kurallar bulunmaktadır. Ortak Balıkçılık Politikası (OBP) olarak adlandırılan bu kurallar sayesinde dinamik bir balıkçılık sektörünün yaratılması ve balıkçılık faaliyetleriyle geçimini sağlayan kesimlere adil bir yaşam standardının sağlanması amaçlanmaktadır. Topluluk nezdinde, 1970’li yıllarda Ortak Tarım Politikası (OTP) bünyesinde balıkçılığa dair ortak kurallar benimsenmişse de OBP, ilk defa 1983 yılında OTP’den bağımsız olarak Birlik çapında uygulanmaya başlamıştır. OBP kuralları, güncel gelişmeler ve ortaya çıkan ihtiyaçlar ışığında belirli aralıklarla reforma tabi tutulmaktadır. 1992 ve 2002 reformlarının ardından gerçekleştirilen son OBP reformu çerçevesinde belirlenen yeni kurallar 1 Ocak 2014 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

AB Ortak Balıkçılık Politikası esas olarak Koruma ve Kontrol Politikası, Yapısal Politikalar, Pazarlama Politikası ve Dış İlişkiler olmak üzere dört temel politika alanından oluşmaktadır.

Koruma ve kontrol politikası başlığı altında balık stoklarının sürdürülebilir bir şekilde kullanımını sağlamak ve bu kaynakları üye ülkeler arasında paylaştırmak amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, Birlik balıkçı tekneleri üye ülkelerin karasuları haricindeki tüm AB sularına eşit erişim hakkına sahiptir. Üye ülkeler, kendi karasularında ise münhasıran kendi balıkçı teknelerinin faaliyette bulunmalarına imkan tanımaktadır.

OBP kapsamında sürdürülebilir bir sektör için alınan tedbilerin başında ise balık stokları üzerindeki aşırı av baskısının azaltılarak kaynakların kendilerini yenileyebilecek ortamın yaratılması gelmektedir. Bu doğrultuda, Maksimum Sürdürülebilir Ürün (Maximum Sustainable Yield, MSY) yaklaşımı uyarınca, bilimsel metotlar ışığında, AB sularındaki balık stoklarının zarar görmeksizin avlanılabileceği azami oran belirlenmektedir.

Bilimsel yöntemler kullanılarak belirlenen maksimum sürdürülebilir ürün miktarları göz önünde bulundurularak hesaplanan “Toplam Müsaade Edilebilir Av Miktarı” (Total Allowable Catches, TACs) olarak da bilinen avlanma kotaları, belirli bir stok üzerinde gerçekleştirilecek balıkçılık faaliyetleri için, üye ülkelerin tarihsel avlanma miktarları temelinde tahsis edilmektedir. Üye ülkeler söz konusu bu kotaların kullanımından ve aşırı avlanmanın önlenmesinden sorumludur. 

Sürdürülebilir balıkçılık için Birlik çapında alınan önlemlerden bir diğeri av gücünün (fishing effort) sınırlandırılmasıdır. Bu kapsamda, AB sularında faaliyet gösteren filoların balıkçılıkta geçirdikleri sürenin kısıtlanması, av araçlarının ve motor güçlerinin sınırlandırılması, filonun büyüklüğünün azaltılması gibi önlemler alınmaktadır. Avlanan ürünlerin karaya çıkarılması zorunluluğu da kaynakların korunmasına yönelik önlemlerden biridir.

AB içerisinde gerçekleştirilen tüm bu faaliyetler ve sonrasında gerçekleştirilen pazarlama faaliyetleri etkin bir denetleme ve kontrol mekanizmasına tabi durumdadır.

Yapısal politikalar başlığı altında, balıkçılık faaliyetlerine yönelik desteklemeler ele alınmaktadır. Avrupa Denizcilik, Balıkçılık ve Yetiştiricilik Fonu (European Maritime,Fisheries and Aquaculture Fund, EMFAF) kapsamında, çevresel olarak sürdürülebilir balıkçılığın ve yetiştiriciliğin sağlanması, rekabetçi bir AB balıkçılık sektörünün yaratılması ve balıkçılara daha iyi sosyal imkanlar oluşturulması öncelik eksenleri doğrultusunda gerekli desteklemelerde bulunulmaktadır.

Pazarlama politikası çerçevesinde belirlenen Ortak Piyasa Düzeni (OPD) kuralları altında su ürünleri için ortak pazarlama standartları, piyasa tedbirleri, üretici örgütlerinin tanınması ve görevleri gibi hususlara dair kurallar yer almaktadır. Bu kapsamda kurulan ve AB nezdinde balıkçılık alanında faaliyet gösteren üretici örgütleri, stokların korunması ve yönetimi konusunda oluşturulan tedbirlerin uygulanmasında önemli rol oynamaktadır.

Dış İlişkiler alanında ise AB, başta yasadışı, kayıtdışı ve kuraldışı balıkçılık (Illgal, Unrepoted and Unregulated, IUU fishing) ile mücadele yoluyla aşırı avlanmayı engellemek, balıkçılığın yönetimi üzerinde diğer devletlerle işbirliği içinde çalışmak ve sürdürülebilir kalkınmaya destek vermek amacıyla çeşitli uluslararası kuruluşlara üye olmakta veya üçüncü ülkelerle anlaşmalar imzalamaktadır.

FASLIN KAPSAMI:

13 no.lu Balıkçılık faslı, Balıkçılık müktesebatı, kaynakların ve av filosunun yönetilmesi, denetim ve kontrol, sektörde faaliyette bulunanlara yönelik yapısal eylemler ve bu bağlamda AB Balıkçılık fonunun yönetimi, ortak pazarlama standartlarının uygulanması, piyasanın ortak düzenlenmesini ve bu eylemlerin üretici örgütleri aracılığıyla yürütülmesine yönelik kurallardan oluşmaktadır. Bu kuralların belirlenmesinde, balık kaynaklarının mevcut durumuna ilişkin stok değerlendirme çalışmalarının yapılması ve sektöre ilişkin toplanan güvenilir veriler büyük önem taşımaktadır.

Fasıl, AB nezdinde çıkarılan kapsamlı tüzüklerden oluşmakta olup, özellikle katılım öncesinde, mevzuatta yer alan hükümlerin uygulanmasına yönelik idari yapının ve uygulama mekanizmalarının oluşturulması ve uygulama konusunda deneyim kazanılması büyük önem taşımaktadır. Ayrıca son yıllarda yapılan mevzuat değişiklikleri ile balıkçılık faaliyetlerinin etkin denetimi konusunda sadece üye devletler değil aynı zamanda AB'ye su ürünleri ihraç eden diğer ülkeler için de ayrıntılı kurallar benimsenmiştir.

1 Nolu Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi

Türkiye - Avrupa Topluluğu Ortaklık Konseyi’nde alınan 11 Nisan 2000 tarihli ve 3/2000 sayılı Karar ile kurulan 8 adet Alt Komiteden biri 1 No.lu Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi’dir. Düzenli aralıklarla yapılan Alt Komite toplantılarında, Katılım Ortaklığı Belgesi ve Ulusal Program öncelikleri çerçevesinde, 11,12 ve 13 No.lu müzakere fasıllarında ulusal mevzuatın AB müktesebatı ile uyumlaştırılması çalışmaları, fasıllar için belirlenen açılış ve kapanış kriterlerinde kaydedilen gelişmeler ve önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetler kapsamlı olarak ele alınmaktadır. Avrupa Birliği Başkanlığı, alt komiteler bünyesinde yürütülmekte olan tüm çalışmaların koordinasyonundan ve kurumlar arasındaki eşgüdümün sağlanmasından sorumludur.

Bugüne kadar 15 defa gerçekleştirilmiş olan 1 No.lu Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi toplantılarının sonuncusu 19-21 Ekim 2021 tarihleri arasında çevrimiçi yapılmıştır.

FASIL KAPSAMINDA İLGİLİ KURULUŞLAR VE FAYDALI BAĞLANTILAR

Avrupa Birliği ortak balıkçılık politikası hakkında detaylı bilgi için:

 https://ec.europa.eu/fisheries/cfp_en

Avrupa Birliği balıkçılık politikasının düzenleme alanları hakkında detaylı bilgi için:

https://eur-lex.europa.eu/summary/chapter/maritime_affairs_and_fisheries/0206.html?root=0206

Avrupa Birliği Komisyonu Bünyesinde Balıkçılıkla İlgili Birimler

• AB Komisyonu Çevre ve Okyanuslardan Sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi: Virginijus Sinkevičius

https://ec.europa.eu/commission/commissioners/2019-2024/sinkevicius_en

• Denizcilik ve Balıkçılık Genel Müdürlüğü (Directorate-General for Maritime Affairs and Fisheries)

İnternet Sayfası İçin Tıklayınız.

FASLIN MÜZAKERE SÜRECİNDE GELDİĞİ AŞAMA:

Faslın tanıtıcı tarama toplantısı 21 Şubat 2006 tarihinde, ayrıntılı tarama toplantısı ise 31 Mart 2006 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Tarama Sonu Raporu’nun veriye dayalı bölümü 30 Kasım 2007 tarihinde Türkiye’ye iletilmiş, mülga AB Genel Sekreterliği koordinasyonunda hazırlanan Türkiye katkısı 12 Aralık 2007 tarihinde Komisyon’a sunulmuştur. Tarama Sonu Raporu’nun görüşülmesine Konsey’de devam edilmektedir. Ankara Anlaşması’nın Ek Protokolü’nün ayırım yapılmaksızın tüm üye ülkelere uygulanması 13 No.lu Fasılda müzakerelere başlanabilmesi için önkoşul olarak belirlenmiştir.

FASIL KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR:

13 No.lu Balıkçılık Faslı müzakerelere henüz açılmamış ve AB tarafından faslın açılışı için olası açılış kriterleri henüz tarafımıza ulaştırılmamış olmakla birlikte, fasıl kapsamındaki mevzuat uyum ve kurumsal kapasite geliştirme çalışmaları sürdürülmektedir.

FASIL KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN PROJELER

2014-2020 Dönemi Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Döneminde Devam Eden Projeler