Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)’nın 2007-2013 yıllarını kapsayan I. dönemi ülkemizin;

• AB müktesebatına uyum ve uygulamasına yönelik kapasitesinin geliştirilmesi
• Ekonomik ve sosyal uyuma yönelik kapasitelerinin oluşturulması

hedefleri çerçevesinde yürütülmüştür.

Bu doğrultuda ülkemize tahsis edilen toplam 4.7 milyar avroluk AB fonu aşağıda belirtilen beş bileşen kapsamında ilgili kuruluşlarımızca kullanılmıştır. 

2007-2013 Dönemi Katılım Öncesi Mali Yardım (IPA)'ın Bileşenlere Göre Dağılımı (M€)
Bileşenler	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	Toplam
I – Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma	256,7	256,1	239,6	217,8	231,2	227,5	238,5	1.667,40
II – Sınır Ötesi İşbirliği	2,1	2,8	3	3,1	5,1	2,1	2,2	20,40
III – Bölgesel Kalkınma	167,5	173,8	182,7	238,1	293,4	356,06	366,88	1.778,44
IV – İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi	50,2	52,9	55,6	63,4	77,6	83,1	91,1	473,90
V – Kırsal Kalkınma	20,7	53	85,5	131,3	172,5	187,38	204,18	854,56
Toplam	497,2	538,6	566,4	653,7	779,8	856,14	902,86	4.794,70

I. Bileşen kapsamında AB müktesebatına uyum ve uygulamasına yönelik kapasite geliştirme projeleri fonlanırken, II. Bileşen ile sınır bölgelerinde ekonomik ve sosyal kalkınmaya yönelik işbirliğini hedefleyen çalışmalar yapılmaktadır. Her iki bileşenin programlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi AB Bakanlığı sorumluluğundadır.

III. Bileşen olan Bölgesel Kalkınma kapsamında yürütülen “çevre” “ulaştırma” ve “bölgesel rekabetedebilirlik” Operasyonel Programları kapsamında, sırasıyla, atıksu, içme suyu ve entegre katı atık altyapı projeleri, demiryolu altyapı projeleri ve KOBİ’ler, Sanayi Altyapısı, Araştırma-Geliştirme, İnovasyon, Bilgi Toplumu ve Turizm alanlarındaki projelere mali destek sağlanmaktadır. Sözkonusu programlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sorumluluğunda yürütülmektedir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yürütülen, IV. Bileşen altındaki İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programının büyük bölümü hibe programlarından oluşmakta olup istihdam, eğitim, hayat boyu öğrenme ve sosyal içerme alanlarındaki projeleri destekleyerek, bilgi toplumuna geçiş sürecinde istihdam olanaklarını artırmak ve sosyal uyumu teşvik etmek amaçlanmaktadır.

V. Bileşen kapsamında ise Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca Kırsal Kalkınma Programı yürütülmektedir. Bu kapsamda tarım, hayvancılık, gıda, balıkçılık ve alternatif tarım alanlarında faaliyet gösteren işletmelere, üretici bireylere, kooperatiflere ve üretici birliklerine hibe programları aracılığı ile finansman desteği sağlanmaktadır.

IPA II DÖNEMİ

Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)’nın 2014 – 2020 yıllarını kapsayan II. Dönemi de I. Dönemin devamı niteliğinde, ülkemizin AB müktesebatına uyum ve uygulamasına yönelik kapasitesinin geliştirilmesi ile ekonomik ve sosyal uyuma yönelik kapasitelerinin oluşturulması hedefleri çerçevesinde yürütülmektedir.

Yeni dönemde Komisyon tarafından fonların daha etkin kullanımına yönelik olarak sektörel bir yaklaşım benimsenmiş olup, bu yaklaşım kapsamında IPA’nın I. döneminde yer alan bileşen bazlı yapı kaldırılarak yeni dönemde finanse edilmesi öngörülen belirli sektörler ile bu sektörler kapsamındaki çalışmaları yürütecek sektör sorumlusu kuruluşlar belirlenmiştir.

Yeni dönemin AB tarafındaki hukuki altyapısını teşkil eden 11 Mart 2014 tarih ve 231/2014 sayılı IPA II Tüzüğü, 15 Mart 2014 tarihinde; 2 Mayıs 2014 tarih ve 447/2014 sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü ise 3 Mayıs 2014 tarihinde AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmıştır.

IPA kapsamındaki yardımların temel finansman önceliklerini gösteren belge olan Türkiye için Endikatif Strateji Belgesi (Indicative Strategy Paper for Turkey (2014-2020)), 26 Ağustos 2014 tarihinde Komisyon tarafından kabul edilmiştir.

Sözkonusu Strateji Belgesi’nde de yer aldığı üzere 7 yıllık toplam tahsisatımız 4.453,9 milyar Avro’dur.

2014 – 2020 Politika Alanları ve Sektörlere Göre Endikatif Tahsisat Tablosu (Milyon Avro)

Türkiye	2014	2015	2016	2017	Toplam 2018-2020	Toplam 2014-2020
a. Birliğe üyelik için hazırlayıcı reformlar	355.1	196.6	240.3	137.2	652.2	1,581.4
Demokrasi ve yönetişim	540.2				416.3	956.5
Hukukun üstünlüğü ve temel haklar	388.9				236.0	624.9
b. Sosyo-ekonomik ve bölgesel kalkınma	155.8	265.8	247.0	261.4	595.3	1,525.3
Çevre ve iklim eylemi	297.1				347.5	644.6
Ulaştırma	386.0				56.8	442.8
Enerji	59.0				34.4	93.5
Rekabet edebilirlik ve yenilikçilik	187.8				156.6	344.4
c. İstihdam, sosyal politikalar, eğitim, cinsiyet eşitliğinin teşviki ve insan kaynaklarının geliştirilmesi	37.4	62.9	65.9	68.9	199.9	435.0
Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar	235.1				199.9	435.0
d. Tarım ve kırsal kalkınma	72.0	100.9	77.0	158.1	504.2	912.2
Tarım ve kırsal kalkınma	408.0				504.2	912.2
TOPLAM	620.4	626.4	630.8	636.4	1,940.0	4,453.9

Yeni dönem için aşağıdaki 9 öncelikli sektör ve sektör sorumlusu kuruluş belirlenmiştir:

1. Demokrasi ve Yönetişim, (AB Bakanlığı - AB Müktesebatına uyum, Birlik Programları ve Sivil Toplum)

2. Adalet, İçişleri ve Temel Haklar, (Adalet Bak., İçişleri Bak., AB Bak.)

3. Ulaştırma, (Ulaştırma Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı)

4. Çevre ve İklim, (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)

5. Enerji, (Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı)

6. Rekabetçilik ve Yenilik (Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı)

7. İstihdam, İnsan Kaynaklarının Gelişimi ve Sosyal Politikalar, (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)

8. Tarım ve Kırsal Kalkınma, (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı)

9. Bölgesel ve Sınır Ötesi İşbirliği (AB Bakanlığı)

 Çerçeve Anlaşma

Avrupa Birliği ile ülkemiz arasındaki mali işbirliğinin 2014 – 2020 yıllarını kapsayacak IPA II döneminin Avrupa Birliği Tüzüklerine uygun olarak yürütülmesi amacıyla, uygulamaya ilişkin esasları iç hukuka nakleden Çerçeve Anlaşma 11 Şubat 2015 günü, Ulusal Katılım Öncesi Yardım Koordinatörü Büyükelçi Rauf Engin Soysal tarafından Ankara’da imzalanmış ve 6647 sayılı Kanunla TBMM tarafından uygun bulunarak 28 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.

Anlaşmanın TBMM tarafından uygun bulunduğuna dair 6647 sayılı Kanun 28 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete ‘de yayımlanmıştır. Anlaşmanın onayına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı ise 21 Haziran 2015 tarih ve 29393 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. 28 Ağustos 2015 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan yürürlük tespit kararnamesi ile Anlaşmanın yürürlük tarihi 22 Haziran 2015 olarak belirlenmiştir.

Başbakanlık Genelgesi

Diğer yandan, Türkiye'de Avrupa Birliği fonlarının idaresine ilişkin olarak 2011/15 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile oluşturulan mevcut yapının, mali yardımların 2014-2020 döneminin gereklilikleri doğrultusunda yeniden düzenlenmesini amaçlayan 2015/15 sayılı Başbakanlık Genelgesi hazırlanmış ve 8 Aralık 2015 tarihli 29556 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Genelgesi

Yeni hükümet sistemi kapsamında 2015/15 sayılı Başbakanlık Genelgesi güncellenmiş ve Avrupa Birliği’nden Katılım Öncesi Yardım Aracı kapsamında sağlanan fonların AB ile akdedilen anlaşmalar ile uyumlu olarak etkin idari ve mali yönetim ilkeleri çerçevesinde kullanılmasını sağlayacak kamu idarelerinin belirlenmesini ve bu kurumlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesini amaçlayan 2019/20 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi 4 Ekim 2019 tarih ve 30908 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir

Sektörel Anlaşma

Tarım ve Kırsal Kalkınma Politika Alanına özgü olarak ülkemiz ile Avrupa Komisyonu arasında akdedilen Sektörel Anlaşma, ülkemizi temsilen NIPAC sıfatıyla Sayın Büyükelçi Rauf Engin Soysal tarafından 7 Ağustos 2015 tarihinde, Avrupa Komisyonunu temsilen Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürü Jerzy Plewa tarafından ise 24 Eylül 2015 tarihinde imzalanmıştır.

Anlaşmanın onayına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 19 Kasım 2015 tarih ve 29537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Anlaşma, yürürlük maddesi uyarınca karşılıklı nota teatisini müteakip 25 Kasım 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.