Eşleştirme

Son Güncelleme: 05 Kasım 2024

EŞLEŞTİRME (TWINNING)

Tarihsel Arka Plan 

Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından Avrupa Birliği ile bütünleşme sürecine giren Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri, Malta ve GKRY’nin tam üyelik perspektifleri kamuoyu tarafından Kopenhag Kriterleri olarak bilinen ilkeler temelinde inşa edilmiştir. Söz konusu kriterler siyasi kriterler, ekonomik kriterler ve Avrupa Birliği müktesebatının benimsenmesi olmak üzere üç başlıkta toplanmıştır. 1995 yılında Madrid’de düzenlenen Zirve’de ise aday ülkelerin Avrupa Birliği müktesebatını sadece benimsemekle yükümlü olmadığı, müktesebatı etkili biçimde uygulayacak idari ve adli kapasiteye sahip olmaları gerektiği belirtilmiştir. Bu bağlamda, müktesebatın aday ve potansiyel aday ülkelerce üye devletlerdeki kadar etkin bir şekilde uygulanmasına destek olmak amacıyla Avrupa Birliği, TAIEX, SIGMA ve eşleştirme mekanizması gibi kurumsal yapılanma araçlarını tasarlamıştır.  

Nedir?

Eşleştirme mekanizması, uzun vadeli ve geniş kapsamlı bir kurumsal yapılanma mekanizmasıdır. Mekanizmanın temel mantığı Avrupa Birliği mevzuatını etkin ve etkili bir şekilde uygulayan üye devlet kamu kurumu ile bu seviyeye ulaşması hedeflenen faydalanıcı ülke kurumunun ‘eşleşmesi’dir. Avrupa Birliği, eşleştirme mekanizmasını aday ve potansiyel aday ülkeler ile Komşuluk Politikası kapsamındaki ülkelere yönelik kullanmaktadır. Bununla beraber, Mekanizmanın kullanımı yakın dönemde dünya geneline açılmıştır.

Eşleştirme mekanizması ile Avrupa Birliği üyesi bir ülkenin kamu kurum ve kuruluşlarındaki uzmanlığın faydalanıcı ülke kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, üye ülkede çalışan bir uzman, Yerleşik Eşleştirme Danışmanı (YED) sıfatıyla faydalanıcı ülkede görev alarak kurumsal kapasiteyi geliştirmeyi hedefleyen proje faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlar. Proje süresine ilişkin sınırlama bulunmamakta olup, genellikle uygulama dönemi bir ila iki yıllık bir süreyi kapsar.

Kimler Faydalanabilir?

Eşleştirme, Türkiye-Avrupa Birliği Mali İşbirliği kapsamında hayata geçirilen bir mekanizmadır. Mekanizmadan, Avrupa Birliği müktesebatını iç hukuka aktarmak, uygulamak ve yürütmekle yükümlü kamu kurum ve kuruluşlarının merkez teşkilatları yararlanabilir. Kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatları ise proje faaliyetlerine katılım sağlayabilir ancak, doğrudan faydalanıcı olamazlar.

Eşleştirme Mekanizması Kapsamında Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler

Eşleştirme mekanizması kullanılmak suretiyle aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilebilir:

-  Mevzuat çalışmaları,
-  Strateji belgeleri ve eylem planlarının hazırlanması,
-  Kurumsal işleyişi düzenleyen iç prosedürleri ve yöntemleri belirleyen belgelerin hazırlanması,
-  Güçlü ve zayıf yönler analizi, boşluk analizi ve ihtiyaç analizleri,
-  Mevzuatın iyi uygulamalarını görebilmek amacıyla düzenlenen eğitimler, eğiticilerin eğitimi ve eğitim modüllerinin hazırlanması, staj ve çalışma ziyaretleri,
-  İletişim ve farkındalık faaliyetleri,
-  Web-sitesi ve veri-tabanı çalışmaları.

Eşleştirme Mekanizmasının Temel Aktörleri

Eşleştirme projeleri asgari on iki azami otuz altı aylık bir sürede uygulanan projelerdir. Bu süre içerisinde, söz konusu faaliyetler, Proje Liderleri, YED ve YED Muadili’nin koordinasyonunda gerçekleştirilir.

Proje Lideri: Üye ülke kamu kurumundaki görevine devam ederken, aylık mesaisinin en az üç gününü projenin denetlenmesi ve koordinasyonu için ayıran bir üst düzey kamu görevlisidir. Proje uygulama sürecinde üç ayda bir düzenlenen Yönlendirme Komitesi Toplantılarına katılımları elzemdir. Proje Lideri aynı zamanda projenin harcama sorumlusudur.  Proje Liderinin, alanında yetkin, orta-üst düzey bir yönetici olması ve proje yönetme tecrübesinin bulunması beklenmektedir.    

Türkiye Proje Lideri: Üye ülke Proje Liderinin muadili olarak çalışır ve onunla yakın işbirliği içerisinde, projenin genel yönetimi ve koordinasyonunu sağlar. Faydalanıcı ülke Proje Liderinin, proje uygulama sürecinde ortaya çıkabilecek sorunların ivedi çözümünü sağlayabilecek orta-üst düzey bir yönetici olması, İngilizce seviyesinin iyi olması, proje yönetme tecrübesinin bulunması ve alanında yetkin olması beklenmektedir.

Yerleşik Eşleştirme Danışmanı (RTA- YED): Kesintisiz bir şekilde proje uygulama süresince faydalanıcı ülkede bulunmak ve çalışmak üzere görevlendirilen üye ülke kamu görevlisidir. Bu süre boyunca ev sahibi ülkede yürürlükte olan çalışma saati kurallarına bağlıdır. Projenin yürütülmesinden doğrudan sorumludur. YED’in, ilgili Avrupa Birliği mevzuatı konusunda bilgili olması, çalıştığı üye ülkenin bu alandaki uygulamalarını iyi bilmesi, proje uygulama konusunda deneyiminin olması, İngilizce seviyesinin yeterli olması, iletişime açık olması ve takım çalışmasına yatkın olması beklenmektedir.

YED Muadili: Faydalanıcı ülke kamu kurumunda görevli ve YED ile birlikte proje faaliyetlerinin yürütülmesinden sorumlu uzmandır.  YED Muadilinin, İngilizce seviyesinin iyi olması, proje uygulama tecrübesinin bulunması ve takım çalışmasına yatkın olması gerekmektedir. YED Muadilinin mesaisinin tamamını proje faaliyetlerinin koordinasyonuna ayırması tavsiye edilmektedir. Bu çerçevede, faydalanıcı kurum, YED Muadilinin iş yükünü hafifletmeli ve projeye odaklanması için uygun ortamı sağlamalıdır.   

Eşleştirme Mekanizmasında Faydalanıcı Kurum Desteği          

Eşleştirme mekanizması, üye ülke ve faydalanıcı ülkenin birlikte çalışması halinde başarıya ulaşabilen bir mekanizmadır. Faydalanıcı kurum, özellikle sözleşme hazırlama, uygulama ve final raporunun hazırlanması aşamaları dâhil olmak üzere projenin tüm süreçlerinde üye ülke temsilcileriyle birlikte aktif rol almalıdır.

Eşleştirme, hibe mahiyetinde bir mekanizma olsa da faydalanıcı kurumun üstlenmesi gereken maddi yükümlülükler de bulunmaktadır. Bu yükümlülükler genellikle ayni katkı olmaktadır, nakdi katkı yani faydalanıcı kurumdan eşfinansman beklenmemektedir. Faydalanıcı kurum, eşleştirme kapsamında gelen üye ülke uzmanlarına, ekipmanı sağlanmış bir ofis, telefon, e-posta hizmeti, faks makinası, bilgisayar, fotokopi makinası ve internet bağlantısı sağlamak zorundadır. Öte yandan, çalışma ziyareti ve staj gibi faaliyetlerin düzenlenmesi halinde, faydalanıcı kurum personelinin yol masrafları faydalanıcı kurum tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca, eşleştirme mekanizması kapsamında gerçekleştirilen harcamalar KDV’den muaftır.

Kısa Dönemli Eşleştirme Mekanizması (Twinning Light)

Standart eşleştirme projeleri en az on iki aylık süreler halinde uygulanan projelerdir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarının kurumsal yapılanma ihtiyacının daha az kaynakla karşılanabildiği durumlarda, kısa dönemli eşleştirme mekanizmasından (Twinning Light) yararlanılabilmektedir. Kısa dönemli eşleştirme projesi en fazla sekiz aylık süre için uygulanan ve bütçesi azami 250.000 Avro olan projelerdir. Kısa dönemli eşleştirme mekanizmasını, uzun dönemli eşleştirme mekanizmasından ayıran temel husus, ilkinde YED’in bulunmamasıdır.

Avrupa Birliği Başkanlığının Rolü

Türkiye’de eşleştirme mekanizmasının her aşamasında faydalanıcı kurumlar haricinde üç koordinatör kurum bulunmaktadır: Merkezi Finans ve İhale Birimi, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu ve Avrupa Birliği Başkanlığı. Eşleştirme projelerinin programlanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi Avrupa Birliği Başkanlığı’nın sorumluluğundadır. Bununla beraber, eşleştirme mekanizmasının Türkiye’deki Ulusal İrtibat Noktası olan Avrupa Birliği Başkanlığı, eşleştirme projelerinin seçim toplantılarının koordinasyonu, seçim sonuçlarının ilanı, kontrat hazırlıkları, uygulama sürecinde her üç ayda bir gerçekleştirilen Yönlendirme Kurulu Toplantılarına katılım, final raporu incelenmesi ve onaylanmasından sorumludur. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaçları ve talepleri doğrultusunda eşleştirme mekanizması hakkında eğitimler düzenlemekte ve rehberlik hizmeti sunulmaktadır.